Parqet Kombetare
Parku Natyror Syri Kalter

Parku Natyror Syri Kalter

RRETH SYRIT TE KALTER

E ka marrë këtë emër sepse forma e tij është ovale e ngjashme me formën e një syri, uji shpërthen nga toka i errët në mes dhe i kaltër anash. Thellësia e tij është tepër e madhe arrin deri në 45 m thellësi.

Ndodhet përballë fshatit Krongj, 45 m nën nivelin e luginës sė Drinos dhe është shkarkim kryesor i malit të gjerë. Është burim me ujëra të freskëta dhe të ëmbla i rrethuar me bimësi të dendur dhe me gjelbërim të përhershëm.

I shëmbëllen vërtet një syri të madh rrumbullak me diametër afro dhjetë metra.

Bebja e syrit, një gropë e thellë pus, nga ku uji ngjitet lart si në një kazan që sapo ka filluar të vlojë ka një ngjyrë blu në të zezë. Ajo vjen e rrethohet pastaj nga pjesa e kaltër e syrit që bëhet e tillë ngaqë thellësia e burimit aty është më e pakët.

Gjithë uji i ëmbël i burimit rrethohet nga një bimësi e shumëllojshme.

Këtu vizitorët e huaj ndalen, fotografojnë, shijojnë ujin e burimeve që rrjedhin, si dhe gatimet në dy lokalet turistike.

Për Syrin e Kaltër, një nga 18 burimet karstike të Malit të Gjerë, ka në rrjedhën e kohës shumë legjenda e rrëfime për një dragua dhe vashat e bukura të zonës përreth.

Sipas legjendës në ato zona sundonte një dragua që rrëmbente vajzat, ndalte ujin dhe ua kishte bërë tejet të vështirë jetën banorëve.

Derisa më në fund e vranë dhe, kur e vranë, nga syri i dragoit buroi ky ujë i kulluar që vazhdon të rrjedhë teposhtë në formën e lumit të Bistricës duke ushqyer atypari një bimësi të rrallë për nga dendësia e forca dhe duke dhënë më tej dritën që ndriçon qytetet dhe fshatrat e Jugut.

Ndodhet në afërsi të fshatit Muzinë, përballë fshatit Krongji, në rrëzën perëndimor të Malit të Gjerë, në lartësitë rreth 70-100m mbi nivelin e detit dhe pranë rrugës kombëtare Gjirokastër-Delivë-Sarandë.

Dukuritë më interesante janë burimet e shumta karstike dhe ekosistemi pyjor rreth tyre. Burimet dalin në kontaktin tektoniko-litologjik midis gëlqerorëve të karstëzuar dhe terrigjenëve të papërshkueshëm. Për shkak të karstit tepër të zhvilluar në Malin e Gjerë, pellgu hidrogjeologjik (nëntokësor) i burimeve është shumë më i madh sesa pellgu topografik (sipërfaqësor) i tyre. Kjo ka kushtëzuar koeficientin shumë të madh të rrjedhjes (1,21), që do të thotë se nga këta burime del më shumë ujë sesa sigurohet nga reshjet që bien në pellgun e tyre topografik. Ky ujë i tepërt sigurohet nga reshjet, që bien në shpatin lindor të Malit të Gjerë. Pasi kalon në boshllëqet e shumta karstike nëntokësore të këtij mali, ky ujë del në formën e burimeve të fuqishme në kontaktin me formacionet e papërshkueshme. Me këtë dukuri lidhen edhe prurjet e mëdha të ujit të burimeve, 17,7 m3/sek regjimi gati i rregullt i tyre dhe mënyra e daljes së ujit në sipërfaqe. Këtu zë fill lumi i Bistricës.

Burimi më i madh dhe më interesant, ndër 18 burimet karstike që shpërthejnë në rrëzë të Malit të Gjerë, është “Syri i Kaltër”, me prurje mesatare vjetore 6 m3/sek. Uji i ftohtë dhe i pastër si kristal i këtij burim shpërthen nga poshtë lart, duke të lënë përshtypjen e një kazani që “vlon”. Në fundin e pusit vertikal të burimit, zë fill një galeri horizontale, nëpër të cilën vjen uji nga masivi gëlqeror i Malit të Gjerë. Në qendër të “syrit” të rrumbullakët me diametër disa metra, ndodhet “bebja”, me ngjyrë blu në të zezë, e cila rrethohet nga pjesa e kaltër e Syrit.

Uji i burimit përfundon në liqenin e hidrocentralit të Bistricës. I rrethuar nga bimë përherë të blerta dhe rrepe shekullore, burimi i Syrit të Kaltër dhuron pamje magjepsëse, ku ngjyrat shkrihen dhe harmonizohen me njëra-tjetrën, sa e ke të vështirë të dallosh kufirin midis ujit dhe bimëve. Kjo mrekulli e natyrës, tërheq shumë turistë, të cilët mahniten me ngjyrat dhe ujërat e kthjellëta të burimit.

Nga lashtësia e deri më sot, njerëzit, duke e parë këtë burim uji si fillesën e jetës, kanë kryer rite fetare. Afërsia e tij me qytetet e lashta, si Finiqi e Butrinti, të krijon bindjen se Syri i Kaltër mund të ketë qenë qendër ritualesh të ngjashme me ato në Francë dhe Itali. Ritualet pagane bëheshin për të nderuar perënditë e tyre, duke bërë fli kafshë dhe duke hedhur në burim verë, vegla të ndryshme. Ende njerëzit hedhin monedha, për fat të mbarë.

Ekosistemi pyjor mesdhetar përreth burimeve përbëhet nga drurë të lartë e të vjetër të Rrapit (Platanus orientalis), Qarri (Quercus cerris), Shpardhi (Quercus frainetto Ten), Bulgri (Quercus trajana Webb), Bungëbuta (Quercus pubescens Wild) dhe bimësi higrofile. Vendevende vegjetacioni është i dendur dhe i padepërtueshëm, është një “xhungël” e vërtetë.

Syri i Kaltër përbën një ndër zonat më të rëndësishme të kësaj kategorie për shkak të burimit ujor madhështor që del në luginën e Bistricës. Habitati që krijon rrjedha ujore si dhe bimësia përreth tij e bëjnë atë një ekosistem natyror interesant për jetën e gjallesave bimore dhe shtazore.

 

Flora & Fauna

The Elephant Sanctuary, The Crags

Plettenberg Bay, South Africa
+27 (44) 534 8145

Sanctuary Hartbeespoortdam

volunteers@domain.com
+27 (12) 258 9904

Willife Sanctuary Hazyview

South Africa & Tanzania
Phone: +27 (13) 737 6609

Join Us Today!

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus.

© 2023 Parqet Kombetare. Zonat e mbrojtura.  All rights reserved.